Cách Tính Thuế GTGT Theo Luật Thuế GTGT

Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) số 48/2024/QH15, hiệu lực từ 01/07/2025, mang đến những thay đổi nền tảng trong phương pháp xác định và thực thi nghĩa vụ thuế. Luật mới tác động đến mọi yếu tố cấu thành công thức tính thuế, từ giá tính thuế, thuế suất cho đến các điều kiện khấu trừ. Bài viết sau Kế toán Lê Ánh sẽ hướng dẫn chi tiết Cách tính thuế GTGT theo luật thuế GTGT mới 2025 kèm các ví dụ thực tiễn để doanh nghiệp và đội ngũ kế toán áp dụng hiệu quả.

I. Cơ Sở Gốc Để Xác Định Thuế GTGT Theo Quy Định Mới

Về cơ bản, Luật Thuế GTGT vẫn giữ nguyên hai phương pháp tính thuế chính là phương pháp khấu trừ và phương pháp trực tiếp. Tuy nhiên, các yếu tố cấu thành công thức tính thuế đã có những sự điều chỉnh quan trọng. Để tính toán chính xác, doanh nghiệp cần nắm vững những thay đổi tại các trụ cột sau:

• Giá tính thuế (Điều 7): Có sự bổ sung đột phá về hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại và làm rõ hơn cách xác định giá tính thuế cho hàng nhập khẩu.

• Thuế suất (Điều 9): Tái phân loại một số nhóm hàng hóa, dịch vụ, dẫn đến sự dịch chuyển giữa các mức thuế suất 0%, 5% và 10%.

• Điều kiện khấu trừ thuế đầu vào (Điều 14): Được siết chặt một cách toàn diện, đặc biệt là quy định về chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.

Nắm vững những thay đổi này chính là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp lựa chọn đúng phương pháp và xác định chính xác số thuế GTGT phải nộp.

II. Hướng Dẫn Chi Tiết Phương Pháp Khấu Trừ Thuế

Phương pháp khấu trừ vẫn là phương pháp tính thuế phổ biến nhất, áp dụng cho các doanh nghiệp thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ theo quy định.

1. Cơ sở trọng yếu và phương pháp tính

Công thức tính thuế theo phương pháp khấu trừ không thay đổi về mặt cấu trúc:

Số thuế GTGT phải nộp = Số thuế GTGT đầu ra - Số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ

Tuy nhiên, cách xác định từng thành phần trong công thức đã có những điểm mới quan trọng cần lưu ý.

2. Xác định thuế GTGT đầu ra

Thuế GTGT đầu ra được tính dựa trên hàng hóa, dịch vụ mà doanh nghiệp bán ra trong kỳ.

Thuế GTGT đầu ra = Tổng giá tính thuế của hàng hóa, dịch vụ bán ra x Thuế suất tương ứng

Để xác định đúng số thuế đầu ra, kế toán cần phân tích sâu hai yếu tố: "Giá tính thuế" và "Thuế suất" theo quy định mới.

Phân tích sâu về "Giá tính thuế" (Điều 7)

⭕ Quy định đột phá về hàng khuyến mại:

Luật 48/2024/QH15 bổ sung một quy định mang tính cách mạng: "Giá tính thuế đối với hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại theo quy định của pháp luật về thương mại, giá tính thuế được xác định bằng 0".2 Quy định này giải quyết dứt điểm các vướng mắc kéo dài, giúp doanh nghiệp giảm bớt gánh nặng tuân thủ khi thực hiện các chương trình xúc tiến thương mại.

Ví dụ 1 (Hàng khuyến mại):

Công ty Điện máy X kinh doanh Tivi, giá bán chưa VAT là 15.000.000 VNĐ/chiếc (thuế suất 10%). Trong tháng 8/2025, công ty thực hiện chương trình khuyến mại "Mua Tivi tặng Lò vi sóng" đã đăng ký hợp pháp với Sở Công Thương.

Cách tính theo Luật cũ (trước 01/07/2025): Khi bán một Tivi, Công ty X phải xuất 2 hóa đơn. Một hóa đơn cho Tivi với thuế đầu ra là 1.500.000 VNĐ. Một hóa đơn cho Lò vi sóng (hàng tặng), với giá tính thuế là giá của sản phẩm tương đương và vẫn phải tính thuế GTGT đầu ra.

Cách tính theo Luật 48/2024/QH15 (từ 01/07/2025):

• Đối với Tivi bán ra: Thuế GTGT đầu ra = 15.000.000 x 10% = 1.500.000 VNĐ.

• Đối với Lò vi sóng khuyến mại: Giá tính thuế = 0. Do đó, Thuế GTGT đầu ra = 0.

⭕ Làm rõ giá tính thuế hàng nhập khẩu:

Công thức xác định giá tính thuế cho hàng hóa nhập khẩu được cập nhật để bao gồm cả "thuế nhập khẩu bổ sung theo quy định của pháp luật (nếu có)", đảm bảo tính đầy đủ các yếu tố cấu thành giá trị hàng hóa.

Phân tích sâu về "Thuế suất" (Điều 9)

Luật mới đã cơ cấu lại danh mục hàng hóa, dịch vụ chịu các mức thuế suất khác nhau. Kế toán cần rà soát lại toàn bộ sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp để áp dụng đúng thuế suất.

⭕ Chuyển từ không chịu thuế sang chịu thuế suất 5%:

Đây là thay đổi lớn nhất, tác động mạnh đến ngành nông nghiệp. Các mặt hàng như phân bón, máy móc thiết bị chuyên dùng cho nông nghiệp, tàu đánh bắt xa bờ sẽ chuyển sang áp dụng thuế suất 5%.

⭕Chuyển từ thuế suất 5% lên 10%:

Một số nhóm hàng hóa, dịch vụ bị điều chỉnh tăng thuế suất, bao gồm: đường và các phụ phẩm; lâm sản chưa qua chế biến; các loại thiết bị, dụng cụ chuyên dùng cho giảng dạy, nghiên cứu; các hoạt động văn hóa, triển lãm, thể thao.

Ví dụ 2 (Thay đổi thuế suất):

Công ty Nông sản Y chuyên sản xuất và kinh doanh phân bón.

Cách tính theo Luật cũ (trước 01/07/2025): Phân bón thuộc đối tượng không chịu thuế. Khi bán hàng, Công ty Y không phải tính thuế GTGT đầu ra. Đồng thời, toàn bộ thuế GTGT đầu vào (cho nguyên vật liệu, điện, nước...) không được khấu trừ mà phải hạch toán vào chi phí.

Cách tính theo Luật 48/2024/QH15 (từ 01/07/2025): Phân bón chịu thuế suất 5%. Khi bán một lô hàng trị giá 500.000.000 VNĐ (giá chưa thuế), Công ty Y phải tính thuế GTGT đầu ra:

Thuế GTGT đầu ra = 500.000.000 x 5% = 25.000.000 VNĐ.

Đổi lại, Công ty Y sẽ được khấu trừ toàn bộ thuế GTGT đầu vào hợp lệ phục vụ cho hoạt động sản xuất phân bón.

3. Xác định thuế GTGT đầu vào được khấu trừ (Điều 14)

Đây là nội dung có mức độ điều chỉnh lớn nhất, theo hướng quy định chặt chẽ hơn các điều kiện khấu trừ, nhằm hạn chế gian lận và nâng cao tính minh bạch trong quản lý thuế.

⭕ Siết chặt quy định thanh toán không dùng tiền mặt:

Đây là thay đổi có tác động sâu rộng nhất. Luật mới yêu cầu phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt cho các giao dịch mua vào để được khấu trừ thuế.4 Ngưỡng 20 triệu đồng như trước đây có thể bị bãi bỏ hoàn toàn hoặc giảm xuống rất thấp (ví dụ: 5 triệu đồng). Doanh nghiệp cần theo dõi các Nghị định hướng dẫn để biết con số chính xác, nhưng xu hướng chung là bắt buộc thanh toán qua ngân hàng cho hầu hết giao dịch.

⭕Bổ sung chứng từ cho hàng xuất khẩu:

Để được khấu trừ thuế đầu vào cho hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu, doanh nghiệp cần bổ sung các chứng từ như phiếu đóng gói, vận đơn, chứng từ bảo hiểm hàng hóa (nếu có).7

⭕Làm rõ quy định kê khai bổ sung:

Luật cho phép doanh nghiệp được kê khai, khấu trừ bổ sung các hóa đơn đầu vào bị bỏ sót vào kỳ phát hiện, miễn là việc này được thực hiện trước khi cơ quan thuế công bố quyết định thanh tra, kiểm tra tại trụ sở.4

Ví dụ 3 (Điều kiện khấu trừ):

Công ty Thương mại Z trong tháng 7/2025 mua một lô hàng hóa trị giá 18.000.000 VNĐ (chưa VAT 10%, tổng thanh toán 19.800.000 VNĐ).

Cách xử lý theo Luật cũ (trước 01/07/2025): Giao dịch này có giá trị dưới 20 triệu đồng, Công ty Z có thể thanh toán bằng tiền mặt và vẫn được khấu trừ 1.800.000 VNĐ thuế đầu vào (nếu có hóa đơn hợp lệ).

Cách xử lý theo Luật 48/2024/QH15 (từ 01/07/2025): Giả sử quy định mới yêu cầu mọi giao dịch đều phải thanh toán không dùng tiền mặt, Công ty Z bắt buộc phải chuyển khoản qua ngân hàng để được khấu trừ 1.800.000 VNĐ. Nếu thanh toán bằng tiền mặt, công ty sẽ mất quyền khấu trừ số thuế này và phải hạch toán vào chi phí.

4. Ví dụ tổng hợp về phương pháp khấu trừ

Công ty Cơ khí Nông nghiệp M, nộp thuế theo phương pháp khấu trừ. Trong quý 3/2025, công ty có các giao dịch sau:

Đầu vào:

• Mua thép để sản xuất: Giá trị 800.000.000 VNĐ, thuế GTGT 10% là 80.000.000 VNĐ. Đã thanh toán qua ngân hàng.

• Chi phí điện, nước: Giá trị 50.000.000 VNĐ, thuế GTGT 10% là 5.000.000 VNĐ. Đã thanh toán qua ngân hàng.

• Mua một máy tiện nhỏ: Giá trị 19.000.000 VNĐ, thuế GTGT 10% là 1.900.000 VNĐ. Thanh toán bằng tiền mặt.

Đầu ra: Bán 50 máy nông nghiệp chuyên dùng, giá bán chưa thuế 30.000.000 VNĐ/máy.

Tính toán số thuế GTGT phải nộp của Quý 3/2025:

=> Xác định thuế GTGT đầu ra:

Máy nông nghiệp chuyên dùng theo Luật mới chịu thuế suất 5%.10

Tổng doanh thu bán ra = 50 máy x 30.000.000 = 1.500.000.000 VNĐ.

Thuế GTGT đầu ra = 1.500.000.000 x 5% = 75.000.000 VNĐ.

Xác định thuế GTGT đầu vào được khấu trừ:

Tiền thép: 80.000.000 VNĐ (đủ điều kiện: có hóa đơn, thanh toán qua ngân hàng).

Tiền điện, nước: 5.000.000 VNĐ (đủ điều kiện).

Tiền máy tiện: 0 VNĐ (không được khấu trừ do thanh toán bằng tiền mặt, vi phạm quy định mới).

Tổng thuế GTGT đầu vào được khấu trừ = 80.000.000 + 5.000.000 = 85.000.000 VNĐ.

Xác định số thuế phải nộp:

Số thuế phải nộp = Thuế đầu ra - Thuế đầu vào được khấu trừ

Số thuế phải nộp = 75.000.000 - 85.000.000 = -10.000.000 VNĐ.

Kết luận: Trong Quý 3/2025, Công ty M không phải nộp thuế GTGT và được khấu trừ chuyển sang kỳ tính thuế tiếp theo số tiền là 10.000.000 VNĐ.

III. Hướng Dẫn Chi Tiết Phương Pháp Trực Tiếp (Điều 12)

Luật 48/2024/QH15 đã tinh gọn và làm rõ phạm vi áp dụng của phương pháp tính thuế trực tiếp.

1. Phương pháp tính trực tiếp trên GTGT

Đối tượng áp dụng: Phạm vi áp dụng của phương pháp này đã được thu hẹp đáng kể, nay chỉ còn áp dụng cho một lĩnh vực duy nhất là hoạt động mua, bán, chế tác vàng, bạc, đá quý.

Công thức tính: Số thuế GTGT phải nộp = Giá trị gia tăng x Thuế suất thuế GTGT

Giá trị gia tăng = Giá thanh toán bán ra - Giá thanh toán mua vào tương ứng 

Ví dụ 4 (Kinh doanh vàng):

Công ty Vàng bạc Đ trong kỳ tính thuế có các giao dịch:

- Mua vào vàng nguyên liệu trị giá 5 tỷ đồng (giá đã có VAT).

- Bán ra các sản phẩm vàng trang sức với tổng giá thanh toán là 5.8 tỷ đồng (giá đã bao gồm VAT và tiền công chế tác).

=> Giá trị gia tăng = 5.800.000.000 - 5.000.000.000 = 800.000.000 VNĐ.

Giả sử thuế suất GTGT áp dụng cho hoạt động này là 10%.

Số thuế GTGT phải nộp = 800.000.000 x 10% = 80.000.000 VNĐ.

2. Phương pháp tính trực tiếp theo tỷ lệ % trên doanh thu

Đối tượng áp dụng: Phương pháp này chủ yếu áp dụng cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và một số trường hợp khác sẽ được Chính phủ quy định chi tiết.

Công thức tính: Số thuế GTGT phải nộp = Doanh thu để tính thuế GTGT x Tỷ lệ %

Những thay đổi lớn cần lưu ý:

• Nâng ngưỡng doanh thu không chịu thuế: Từ ngày 01/01/2026, ngưỡng doanh thu hàng năm của hộ, cá nhân kinh doanh thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT được nâng từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng.

• Nghĩa vụ nộp thay của sàn TMĐT: Các sàn giao dịch TMĐT (Shopee, Lazada...) và các nền tảng số có chức năng thanh toán sẽ có nghĩa vụ khấu trừ, kê khai và nộp thuế thay cho các hộ, cá nhân kinh doanh hoạt động trên sàn của mình.

Ví dụ 5 (Hộ kinh doanh trên sàn TMĐT):

Chị H bán đồ gia dụng trên sàn Shopee. Trong năm 2026, tổng doanh thu của chị trên sàn là 400 triệu đồng.

Xác định nghĩa vụ thuế: Doanh thu 400 triệu đồng > 200 triệu đồng, do đó chị H phải nộp thuế GTGT.

Xác định người nộp thuế: Theo Luật mới, Shopee sẽ có trách nhiệm khấu trừ và nộp thuế thay cho chị H.

Tính toán số thuế phải nộp:

Ngành hàng phân phối, cung cấp hàng hóa có tỷ lệ tính thuế là 1%.

Số thuế GTGT phải nộp = 400.000.000 x 1% = 4.000.000 VNĐ.

Số tiền 4.000.000 VNĐ này sẽ được Shopee tự động khấu trừ từ doanh thu của chị H và nộp vào ngân sách nhà nước. Chị H sẽ không cần phải tự thực hiện thủ tục kê khai cho phần doanh thu này.

IV. Các Yếu Tố Mới Ảnh Hưởng Gián Tiếp Đến Cách Tính Thuế

Ngoài các quy định trực tiếp về phương pháp tính, một số điều luật mới khác cũng có tác động quan trọng đến quy trình và kết quả tính thuế của doanh nghiệp.

⭕ Thời điểm xác định thuế GTGT (Điều 8):

Luật mới đã chính thức hóa quy định về thời điểm xác định thuế, đồng thời bổ sung thêm vế "hoặc thời điểm lập hóa đơn". Quy định này ngăn chặn khả năng các bên trì hoãn việc xác định "thời điểm chuyển giao quyền sở hữu" để lùi kỳ kê khai thuế, đảm bảo dòng tiền thuế được nộp kịp thời.

⭕Điều kiện hoàn thuế GTGT (Điều 15):

Một điều kiện tiên quyết mới đã được bổ sung: người mua chỉ được hoàn thuế GTGT khi người bán đã thực hiện kê khai và nộp số thuế tương ứng của hóa đơn đó vào ngân sách nhà nước. Điều kiện này tạo ra một cơ chế kiểm tra chéo, buộc doanh nghiệp phải cẩn trọng hơn trong việc lựa chọn nhà cung cấp uy tín để đảm bảo quyền lợi hoàn thuế của mình.

Luật Thuế GTGT 48/2024/QH15 đã tạo ra một bộ quy tắc mới cho việc tính toán và kê khai thuế. Những thay đổi trọng tâm xoay quanh việc siết chặt điều kiện khấu trừ thuế đầu vào, tái cấu trúc thuế suất, làm rõ giá tính thuế cho các hoạt động đặc thù và hiện đại hóa phương thức quản lý thuế đối với kinh tế số.

Để tuân thủ đúng và tối ưu hóa nghĩa vụ thuế từ ngày 01/07/2025, doanh nghiệp cần hành động ngay từ bây giờ. Lộ trình cần thiết bao gồm: rà soát lại toàn bộ danh mục hàng hóa, dịch vụ để áp thuế suất mới; xây dựng lại quy trình thanh toán nội bộ để đáp ứng yêu cầu thanh toán không dùng tiền mặt; cập nhật hệ thống phần mềm kế toán; và đào tạo lại đội ngũ nhân sự.

Với sự phức tạp và tác động sâu rộng của các quy định mới, bạn có thể tham gia Khóa học kế toán thuế tại Kế toán Lê Ánh để được học cùng chuyên gia nhiều năm kinh nghiệm. Sau khóa học học viên có thể nắm bắt được các cơ hội để tối ưu hóa chi phí và phát triển bền vững trong môi trường pháp lý mới.