Các Loại Thuế Hộ Kinh Doanh Phải Đóng, Cách Tính Đúng Chuẩn

Bạn đang có ý định mở hộ kinh doanh nhưng băn khoăn không biết phải nộp những loại thuế nào và tính ra sao? Thực tế, nhiều hộ kinh doanh gặp rắc rối chỉ vì chưa hiểu rõ các loại thuế hộ kinh doanh phải đóng, cách tính đúng chuẩn theo quy định mới nhất. Bài viết này Kế toán Lê Ánh sẽ giúp bạn “gỡ rối” từ A đến Z và  những lưu ý quan trọng để bạn vừa tuân thủ pháp luật, vừa tối ưu chi phí, đảm bảo hoạt động kinh doanh an toàn và hiệu quả.

I. Các Loại Thuế Hộ Kinh Doanh Phải Đóng

Trước khi bước vào những thay đổi lớn của năm 2026, các hộ kinh doanh cần nắm vững các nghĩa vụ thuế cơ bản đang được áp dụng trong năm 2025. Việc tuân thủ đúng và đủ các quy định hiện hành là nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi sắp tới.

1. Lệ Phí Môn Bài

Lệ phí môn bài là một khoản thu ngân sách nhà nước mà các tổ chức, cá nhân hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ phải nộp hàng năm. Đây được xem là nghĩa vụ cơ bản đầu tiên để một hộ kinh doanh hoạt động hợp pháp. Mức nộp được xác định dựa trên doanh thu của năm kinh doanh trước liền kề. Cụ thể:   

• Doanh thu trên 500 triệu đồng/năm: Nộp 1.000.000 đồng/năm.

• Doanh thu trên 300 đến 500 triệu đồng/năm: Nộp 500.000 đồng/năm.

• Doanh thu trên 100 đến 300 triệu đồng/năm: Nộp 300.000 đồng/năm.

Các trường hợp miễn trừ: Pháp luật hiện hành quy định một số trường hợp được miễn lệ phí môn bài nhằm khuyến khích sản xuất kinh doanh, bao gồm :   

• Hộ kinh doanh có doanh thu hàng năm từ 100 triệu đồng trở xuống.

• Hộ kinh doanh mới thành lập (được cấp đăng ký thuế và mã số thuế, mã số doanh nghiệp lần đầu) được miễn lệ phí môn bài trong năm đầu ra hoạt động sản xuất, kinh doanh.

• Hộ kinh doanh hoạt động không thường xuyên, không có địa điểm kinh doanh cố định.

Lưu ý: Theo Nghị quyết số 198/2025/QH15, kể từ ngày 01/01/2026, lệ phí môn bài sẽ chính thức được bãi bỏ hoàn toàn. Đây là một chính sách hỗ trợ thiết thực, giúp giảm bớt gánh nặng chi phí tuân thủ cho các hộ kinh doanh.   

2. Thuế Giá Trị Gia Tăng (GTGT) và Thuế Thu Nhập Cá Nhân (TNCN)

Đây là hai sắc thuế quan trọng nhất, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh.

Thuế GTGT: Là loại thuế gián thu, tính trên phần giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Người nộp thuế là hộ kinh doanh, nhưng người chịu thuế cuối cùng là người tiêu dùng.

Thuế TNCN: Là loại thuế trực thu, đánh trực tiếp vào thu nhập mà chủ hộ kinh doanh nhận được từ hoạt động sản xuất, kinh doanh sau khi đã trừ đi các khoản chi phí hợp lý.

Ngưỡng doanh thu chịu thuế: Theo Thông tư 40/2021/TT-BTC, hộ và cá nhân kinh doanh chỉ phải nộp thuế GTGT, TNCN khi doanh thu năm trên 100 triệu đồng (áp dụng đến hết 2025). Với nhóm cá nhân, hộ gia đình, mức 100 triệu được tính cho một người đại diện duy nhất.

Nghĩa vụ khai báo: Dù doanh thu dưới 100 triệu và không phải nộp thuế, hộ kinh doanh vẫn phải khai thuế trung thực, đúng hạn; nếu không thực hiện sẽ bị coi là vi phạm và có thể bị xử phạt.

3. Các Loại Thuế, Phí Đặc Thù Khác

Ngoài ba loại thuế, phí chính nêu trên, tùy thuộc vào ngành nghề kinh doanh cụ thể, hộ kinh doanh có thể phải nộp thêm một số loại thuế, phí khác theo quy định của pháp luật chuyên ngành. Các loại thuế này bao gồm:   

- Thuế Tiêu thụ đặc biệt: Áp dụng đối với các hộ kinh doanh sản xuất, nhập khẩu các mặt hàng hoặc cung cấp các dịch vụ thuộc diện chịu thuế theo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (ví dụ: kinh doanh dịch vụ karaoke, vũ trường, bán rượu, bia, thuốc lá).

- Thuế Tài nguyên: Áp dụng đối với các hộ kinh doanh khai thác tài nguyên thiên nhiên (ví dụ: khai thác cát, sỏi, đá).

- Thuế Bảo vệ môi trường: Áp dụng đối với các hộ kinh doanh sản xuất, nhập khẩu các sản phẩm, hàng hóa khi sử dụng gây tác động xấu đến môi trường (ví dụ: sản xuất túi ni lông khó phân hủy, kinh doanh xăng, dầu).

II. Cách tính đúng chuẩn các loại thuế Hộ kinh doanh

1. Doanh Thu Tính Thuế Là Gì?

Theo Thông tư 40/2021/TT-BTC, doanh thu tính thuế GTGT và TNCN của hộ, cá nhân kinh doanh là toàn bộ tiền bán hàng, gia công, hoa hồng, cung ứng dịch vụ phát sinh trong kỳ, bao gồm cả thưởng, hỗ trợ doanh số, khuyến mại, chiết khấu, trợ giá, phụ thu, phí thu thêm, bồi thường (riêng bồi thường chỉ tính vào TNCN) và các khoản thu khác, không phân biệt đã thu hay chưa.

Điểm “không phân biệt đã thu hay chưa” nhấn mạnh nguyên tắc cơ sở dồn tích (accrual basis): thuế được tính khi doanh thu phát sinh (hàng giao, dịch vụ hoàn thành, quyền sở hữu chuyển giao), không dựa vào dòng tiền thực nhận (cash basis).

2. Công Thức Tính Thuế

Sau khi xác định được doanh thu tính thuế, việc áp dụng công thức và tỷ lệ thuế phù hợp là bước tiếp theo. Hai công thức cốt lõi mà mọi hộ kinh doanh cần ghi nhớ là :

Số thuế GTGT phải nộp = Doanh thu tính thuế GTGT x Tỷ lệ thuế GTGT

Số thuế TNCN phải nộp = Doanh thu tính thuế TNCN x Tỷ lệ thuế TNCN

3. Ví Dụ Minh Họa

Để hiểu rõ hơn cách áp dụng các công thức và tỷ lệ trên vào thực tế, hãy cùng xem xét một số ví dụ cụ thể.

Ví dụ 1: Hộ kinh doanh quán Phở (Doanh thu > 100 triệu/năm)

Bà Lan kinh doanh một quán phở. Trong Quý 1/2025, tổng doanh thu từ việc bán phở và đồ uống của bà là 150 triệu đồng.

Xác định ngành nghề: Hoạt động kinh doanh quán ăn thuộc nhóm "Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu".

Áp dụng tỷ lệ thuế: Tỷ lệ thuế GTGT là 3%, tỷ lệ thuế TNCN là 1.5%.

Tính toán số thuế phải nộp:

• Thuế GTGT phải nộp = 150,000,000×3%=4,500,000 đồng.

• Thuế TNCN phải nộp = 150,000,000×1.5%=2,250,000 đồng.

Tổng số thuế bà Lan phải nộp cho Quý 1/2025 là 6,750,000 đồng.

Ví dụ 2: Hộ kinh doanh bán hàng trên Shopee và Livestream Facebook

Anh Hùng bán quần áo thời trang trên nhiều kênh. Trong tháng 8/2025, anh có các nguồn doanh thu sau:

• Doanh thu từ sàn Shopee (số tiền sàn chuyển về sau khi đã trừ các loại phí): 80 triệu đồng.

• Doanh thu từ livestream trên Facebook (khách hàng chuyển khoản trực tiếp): 30 triệu đồng.

• Doanh thu từ các đơn hàng COD (thu hộ qua đơn vị vận chuyển): 20 triệu đồng.

Xác định tổng doanh thu tính thuế: Anh Hùng phải tổng hợp doanh thu từ tất cả các nguồn. Vì cơ quan thuế có khả năng đối chiếu sao kê tài khoản ngân hàng và dữ liệu từ các đơn vị vận chuyển để xác định doanh thu thực tế.   

Tổng doanh thu tháng 8 là 80,000,000 + 30,000,000 + 20,000,000 = 130,000,000 đồng. 

Áp dụng tỷ lệ thuế: Hoạt động bán lẻ quần áo thuộc nhóm "Phân phối, cung cấp hàng hóa" với tỷ lệ thuế GTGT là 1% và TNCN là 0.5%.

Tính toán số thuế phải nộp:

• Thuế GTGT phải nộp = 130,000,000 × 1% = 1,300,000 đồng.

• Thuế TNCN phải nộp = 130,000,000 × 0.5% = 650,000 đồng.

Tổng số thuế anh Hùng phải nộp cho tháng 8/2025 là 1,950,000 đồng.

Ví dụ 3: Hộ kinh doanh dịch vụ sửa chữa điều hòaĐây là trường hợp cần phân biệt rõ bản chất dịch vụ để áp dụng đúng tỷ lệ thuế, một sắc thái chuyên sâu mà nhiều người thường bỏ qua.

Trường hợp 1: Chỉ cung cấp dịch vụ sửa chữa (không bao thầu vật tư): Ông Tuấn nhận sửa một hệ thống điều hòa và chỉ tính tiền công là 5 triệu đồng, khách hàng tự mua vật tư.

Ngành nghề: "Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu". Tỷ lệ thuế GTGT: 5%, TNCN: 2%.

Thuế phải nộp = (5,000,000 × 5%) + (5,000,000 × 2%) = 250,000 + 100,000 = 350,000 đồng.

Trường hợp 2: Vừa sửa chữa vừa bán linh kiện thay thế (có bao thầu vật tư): Ông Tuấn sửa điều hòa cho khách, tổng hóa đơn là 5 triệu đồng, trong đó tiền công là 2 triệu và tiền linh kiện thay thế là 3 triệu.

Ngành nghề: "Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu". Tỷ lệ thuế GTGT: 3%, TNCN: 1.5%.

Thuế phải nộp = (5,000,000 × 3%) + (5,000,000 × 1.5%) = 150,000 + 75,000 = 225,000 đồng.
Việc xác định đúng bản chất hoạt động kinh doanh có ảnh hưởng trực tiếp đến số thuế phải nộp.

III. Top 5 Lỗi Phổ Biến Nhất Khiến Hộ Kinh Doanh Bị Phạt Nặng

1, Chậm nộp/Không nộp tờ khai thuế: Đây là lỗi "kinh điển" và phổ biến nhất, thường xuất phát từ sự bận rộn hoặc chủ quan. Tuy nhiên, đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng về thủ tục thuế và sẽ bị xử phạt hành chính nặng, kể cả khi không phát sinh số thuế phải nộp.   

2, Kê khai sai, thiếu doanh thu: Với sự bùng nổ của kinh doanh đa kênh (sàn TMĐT, mạng xã hội, cửa hàng vật lý), việc tổng hợp thiếu doanh thu là rủi ro rất lớn. Cơ quan thuế hiện nay có nhiều công cụ để đối chiếu chéo thông tin từ các sàn TMĐT, đơn vị vận chuyển, và đặc biệt là sao kê tài khoản ngân hàng, khiến việc che giấu doanh thu trở nên gần như không thể.   

3, Không cập nhật quy định mới: Chính sách thuế thay đổi liên tục. Việc không cập nhật có thể dẫn đến áp dụng sai tỷ lệ thuế, sử dụng biểu mẫu tờ khai cũ, hoặc bỏ lỡ các chính sách miễn, giảm thuế quan trọng (như miễn lệ phí môn bài cho hộ mới thành lập).   

4, Không lưu trữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ: Đây là lỗi đặc biệt nguy hiểm khi chuyển sang phương pháp kê khai. Khi cơ quan thuế tiến hành thanh tra, kiểm tra, nếu không có hóa đơn, chứng từ hợp lệ để chứng minh cho các số liệu đã kê khai, hộ kinh doanh sẽ bị ấn định lại doanh thu và số thuế phải nộp, kèm theo các khoản phạt.   

5, Không xuất hóa đơn khi bán hàng (đối với hộ kê khai): Đối với các hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai, việc xuất hóa đơn cho mỗi lần bán hàng, cung cấp dịch vụ là bắt buộc. Bỏ sót, không xuất hóa đơn, đặc biệt với các giao dịch lớn, là hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định về quản lý hóa đơn và có thể bị phạt rất nặng.   

IV. Giải Đáp Thắc Mắc Liên Quan Đến Các Loại Thuế Hộ Kinh Doanh (FAQ)

Phần này sẽ giải đáp một số câu hỏi thường gặp nhất mà các hộ kinh doanh quan tâm trong bối cảnh các chính sách thuế mới.

Câu 1: Doanh thu dưới ngưỡng miễn thuế (100 triệu hiện tại, 200 triệu từ 2026) thì có phải làm gì không?

Trả lời: CÓ. Dù thuộc diện được miễn nộp thuế GTGT và TNCN, hộ kinh doanh vẫn bắt buộc phải thực hiện nghĩa vụ khai thuế đầy đủ và đúng hạn. Việc khai báo này giúp cơ quan thuế có dữ liệu để quản lý và xác định chính xác đối tượng được miễn thuế. Không nộp hồ sơ khai thuế là một hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế và có thể bị xử phạt.   

Câu 2: Kinh doanh trên Shopee, TikTok, sàn TMĐT sẽ nộp thuế thế nào với quy định mới?

Trả lời: Theo quy định mới, dự kiến có hiệu lực từ giữa năm 2025, các sàn thương mại điện tử (TMĐT) có chức năng đặt hàng trực tuyến sẽ có trách nhiệm khấu trừ và nộp thuế thay cho các cá nhân kinh doanh trên sàn. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là người bán hoàn toàn hết trách nhiệm. Người bán vẫn phải: 1) Tổng hợp doanh thu từ các nguồn khác không qua sàn (ví dụ: livestream bán hàng, bán tại cửa hàng) để tự kê khai phần thuế tương ứng. 2) Lưu giữ cẩn thận các chứng từ khấu trừ thuế do sàn TMĐT cung cấp để làm cơ sở đối chiếu và quyết toán thuế cuối năm.   

Câu 3: Hộ kinh doanh bị lỗ có phải nộp thuế GTGT, TNCN không?

Trả lời: CÓ THỂ CÓ. Đây là một điểm khác biệt căn bản giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp. Thuế GTGT và TNCN đối với hộ kinh doanh được tính theo tỷ lệ trên doanh thu, không phải trên lợi nhuận. Do đó, ngay cả khi hoạt động kinh doanh bị lỗ (tổng chi phí lớn hơn tổng doanh thu), nếu hộ kinh doanh có phát sinh doanh thu và doanh thu đó vượt ngưỡng miễn thuế, thì vẫn phải nộp thuế GTGT và TNCN trên phần doanh thu đó một cách bình thường.   

Câu 4: Doanh thu tính thuế có bao gồm tiền vận chuyển (tiền ship) không?

Trả lời: Có. Theo định nghĩa, doanh thu tính thuế là toàn bộ tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ mà hộ kinh doanh được hưởng. Nếu tiền vận chuyển là khoản mà hộ kinh doanh thu của khách hàng (dù sau đó có trả cho đơn vị vận chuyển hay không), thì khoản tiền này vẫn được tính là một phần của doanh thu và phải được đưa vào để tính thuế.

Câu 5: Nếu lỡ quên nộp tờ khai thì phải làm gì ngay lập tức?

Trả lời: Ngay khi phát hiện ra sai sót, cần hành động ngay lập tức. Hãy nộp tờ khai chính thức (và tờ khai bổ sung nếu có sai sót về số liệu) càng sớm càng tốt. Việc tự giác phát hiện và khắc phục hậu quả trước khi có quyết định kiểm tra, thanh tra của cơ quan thuế thường được xem là tình tiết giảm nhẹ khi xem xét xử phạt vi phạm hành chính. Nộp tờ khai càng sớm, số ngày bị tính tiền chậm nộp (với mức 0.03%/ngày) sẽ càng ít, giúp giảm thiểu thiệt hại tài chính.   

Hiểu rõ các loại thuế hộ kinh doanh phải đóng, cách tính đúng chuẩn là bước quan trọng giúp chủ hộ nắm vững nghĩa vụ pháp lý, quản lý chi phí hiệu quả và tránh rủi ro bị xử phạt. Từ thuế GTGT, thuế TNCN đến lệ phí môn bài, mỗi loại thuế đều có cách xác định riêng và cần được thực hiện chính xác theo quy định. Để hoạt động kinh doanh bền vững, hộ kinh doanh nên thường xuyên cập nhật chính sách thuế mới, lưu trữ chứng từ đầy đủ và cân nhắc tham khảo ý kiến chuyên gia khi cần, đảm bảo vừa tuân thủ pháp luật vừa tối ưu quyền lợi lâu dài. Kế toán Lê Ánh chúc bạn thành công!

>>> Tham khảo: KHÓA HỌC KẾ TOÁN HỘ KINH DOANH CÁ THỂ