Lệ Phí Môn Bài Là Gì? Những Điều Doanh Nghiệp Cần Nắm Rõ

Tác giả Kế Toán Lê Ánh 28/11/2024 27 phút đọc

LỆ PHÍ MÔN BÀI là một khoản thu bắt buộc mà doanh nghiệp và hộ kinh doanh phải đóng hàng năm. Thế nhưng, nhiều đơn vị vẫn lúng túng khi tìm hiểu quy định, làm thủ tục kê khai hay tìm cách giảm thiểu chi phí.

Bài viết này giảng viên Khóa học kế toán tổng hợp thực hành tại Kế Toán Lê Ánh sẽ giải đáp chi tiết mọi thắc mắc về lệ phí môn bài để bạn dễ dàng thực hiện nghĩa vụ của mình mà không gặp khó khăn.

I. Lệ phí môn bài là gì?

1. Khái niệm lệ phí môn bài

Lệ phí môn bài (hay thường được gọi là Thuế môn bài)là một loại thuế trực thu do Nhà nước thu từ các tổ chức, cá nhân kinh doanh, hoạt động sản xuất, thương mại hoặc dịch vụ. Đây là một nghĩa vụ tài chính mà doanh nghiệp hoặc cá nhân kinh doanh phải thực hiện thường niên để duy trì hoạt động kinh doanh hợp pháp.

Lệ phí môn bài không phụ thuộc vào mức lợi nhuận thu được, mà được quy định dựa trên mức vốn điều lệ đăng ký hoặc doanh thu năm trước liền kề.

2. Sự ra đời và phát triển của lệ phí môn bài tại Việt Nam

Giai đoạn trước 1945: Lệ phí môn bài xuất hiện lần đầu tiên dưới thời Pháp thuộc, được thiết kế như một khoản thu tài chính nhằm kiểm soát các hoạt động thương mại và sản xuất tại Đông Dương. Tên gọi "môn bài" xuất phát từ việc yêu cầu các cơ sở kinh doanh treo biển (bài) ở cửa (môn) để chứng minh đã thực hiện nghĩa vụ tài chính.

Giai đoạn từ 1945 đến 1986: Sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thành lập, hệ thống thuế, trong đó có lệ phí môn bài, được chỉnh sửa để phù hợp với nền kinh tế tập trung bao cấp. Lệ phí môn bài chủ yếu được áp dụng đối với các hộ kinh doanh cá thể và hợp tác xã.

Giai đoạn từ 1986 đến nay: Cùng với chính sách Đổi Mới, lệ phí môn bài được tái cấu trúc nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế thị trường. Các văn bản pháp lý về lệ phí môn bài liên tục được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với sự thay đổi của môi trường kinh doanh và hội nhập quốc tế.

3. Mục đích thu lệ phí môn bài

Lệ phí môn bài được thu nhằm:

✔ Ghi nhận hoạt động kinh doanh của các tổ chức và cá nhân trong nền kinh tế quốc gia.

✔ Tạo nguồn thu ngân sách ổn định cho địa phương, hỗ trợ các hoạt động quản lý và phát triển kinh tế.

✔ Đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong hoạt động kinh doanh, đồng thời nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật tài chính của doanh nghiệp.

4. Vai trò của lệ phí môn bài

Quản lý doanh nghiệp: Lệ phí môn bài giúp cơ quan nhà nước nắm bắt và quản lý chặt chẽ số lượng, loại hình và quy mô của các doanh nghiệp, hộ kinh doanh trên địa bàn. Thông qua đó, việc theo dõi hoạt động kinh doanh và điều chỉnh chính sách hỗ trợ doanh nghiệp được thực hiện hiệu quả hơn.

Nguồn thu ngân sách: Đây là một trong những khoản thu ổn định, góp phần tăng cường năng lực tài chính của chính quyền địa phương, hỗ trợ chi tiêu cho các dự án phát triển kinh tế - xã hội.

II. Cơ sở pháp lý về Lệ phí Môn bài

Các văn bản pháp luật hiện hành điều chỉnh lệ phí môn bài

Nghị định số 139/2016/NĐ-CP (ban hành ngày 04/10/2016): Quy định chi tiết về đối tượng, mức thu, và thời gian nộp lệ phí môn bài.
Thông tư số 302/2016/TT-BTC: Hướng dẫn thực hiện nghị định 139/2016/NĐ-CP, bao gồm các quy trình kê khai và nộp lệ phí môn bài.
Nghị định số 22/2020/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung nghị định 139/2016): Miễn lệ phí môn bài cho một số đối tượng mới thành lập, doanh nghiệp vừa và nhỏ trong năm đầu hoạt động.
Thông tư số 65/2020/TT-BTC: Cập nhật và hướng dẫn chi tiết việc miễn, giảm lệ phí môn bài.

Các quy định sửa đổi, bổ sung gần đây (nếu có)

Nghị định 22/2020/NĐ-CP: Mở rộng đối tượng được miễn lệ phí môn bài, như doanh nghiệp nhỏ khởi nghiệp, hợp tác xã sản xuất nông nghiệp, hoặc cá nhân kinh doanh có doanh thu thấp hơn 100 triệu đồng/năm.
Thông tư 80/2021/TT-BTC: Hướng dẫn thực hiện Luật Quản lý thuế, trong đó bao gồm cả quy định về kê khai và nộp lệ phí môn bài qua hình thức điện tử.

III. Đối tượng chịu Lệ phí Môn bài

1. Doanh nghiệp

⭕ Doanh nghiệp nhà nước, tư nhân, hợp tác xã:

Bao gồm tất cả các loại hình doanh nghiệp như công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH), doanh nghiệp tư nhân, và hợp tác xã. Đây là những tổ chức kinh doanh chính thức được thành lập theo quy định pháp luật và chịu trách nhiệm nộp lệ phí môn bài theo mức vốn điều lệ hoặc vốn đầu tư.

⭕ Chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh:

Các chi nhánh, văn phòng đại diện, hoặc địa điểm kinh doanh thuộc doanh nghiệp chính thức đều phải nộp lệ phí môn bài. Tuy nhiên, mức thu thường thấp hơn so với trụ sở chính, thể hiện tính hỗ trợ cho hoạt động mở rộng của doanh nghiệp.

➔ Tham khảo: KHÓA HỌC KẾ TOÁN THUẾ cho người mới bắt đầu

2. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh

⭕ Tiêu chí xác định đối tượng nộp lệ phí:

Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu hàng năm từ 100 triệu đồng trở lên phải thực hiện nghĩa vụ nộp lệ phí môn bài. Các hoạt động kinh doanh không thường xuyên hoặc không có giấy phép kinh doanh sẽ được xem xét dựa trên quy định cụ thể.

⭕ Các trường hợp miễn lệ phí môn bài:

Doanh nghiệp mới thành lập: Theo Nghị định số 22/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp vừa và nhỏ, hợp tác xã sản xuất nông nghiệp mới thành lập trong năm đầu tiên được miễn lệ phí môn bài.

Hộ kinh doanh nhỏ lẻ: Hộ kinh doanh có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm hoặc hoạt động kinh doanh không thường xuyên (theo mùa vụ) được miễn lệ phí môn bài.

➔ Tham khảo: KHÓA HỌC KẾ TOÁN HỘ KINH DOANH CÁ THỂ

IV. Mức thu Lệ phí Môn bài hiện hành

⭕ Đối với doanh nghiệp

Mức thu phân loại theo vốn điều lệ hoặc vốn đầu tư:

Doanh nghiệp có vốn điều lệ trên 10 tỷ đồng: 3.000.000 đồng/năm.
Doanh nghiệp có vốn điều lệ từ 10 tỷ đồng trở xuống: 2.000.000 đồng/năm.

Mức thu đối với chi nhánh, địa điểm kinh doanh: Chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh, đơn vị sự nghiệp kinh tế: 1.000.000 đồng/năm.

⭕ Đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh

Phân loại theo doanh thu hàng năm:

Doanh thu trên 500 triệu đồng/năm: 1.000.000 đồng/năm.
Doanh thu từ 300 triệu đến 500 triệu đồng/năm: 500.000 đồng/năm.
Doanh thu từ 100 triệu đến dưới 300 triệu đồng/năm: 300.000 đồng/năm.

Bảng biểu minh họa cụ thể mức lệ phí:

Xem thêm: Quy định về mức nộp và khai nộp lệ phí môn bài

V. Thời hạn nộp Lệ phí Môn bài

1. Thời hạn nộp lệ phí môn bài lần đầu

⭕ Đối với doanh nghiệp mới thành lập:

Theo Nghị định 22/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp mới thành lập (bao gồm cả chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh) được miễn lệ phí môn bài trong năm đầu tiên kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc giấy phép hoạt động kinh doanh.

Sau năm đầu tiên, doanh nghiệp phải nộp lệ phí môn bài chậm nhất vào ngày 30/01 của năm tiếp theo.

⭕ Đối với hộ kinh doanh mới phát sinh hoạt động kinh doanh:

Hộ kinh doanh mới phát sinh hoạt động kinh doanh được miễn lệ phí môn bài nếu doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm.
Nếu thuộc diện phải nộp, thời hạn nộp lệ phí môn bài là chậm nhất ngày 30/01 của năm sau năm bắt đầu kinh doanh.

Lưu ý:

Quy định miễn lệ phí môn bài chỉ áp dụng cho năm đầu tiên thành lập hoặc hoạt động trở lại sau thời gian tạm ngừng.
Cần xem xét chính xác trường hợp cụ thể để xác định có được miễn hay không, tránh nhầm lẫn khi thực hiện nghĩa vụ tài chính.

Tham khảo: Hướng dẫn thủ tục nộp thuế môn bài lần đầu cho công ty mới thành lập

2. Thời hạn nộp lệ phí môn bài hàng năm

Thời gian nộp cố định hàng năm: Các doanh nghiệp, chi nhánh, hộ kinh doanh đã hoạt động ổn định cần hoàn thành nộp lệ phí môn bài chậm nhất ngày 30/01 hàng năm.

Quy định về chậm nộp: Trong trường hợp chậm nộp lệ phí môn bài, tổ chức, cá nhân sẽ phải chịu lãi suất phạt theo quy định tại Luật Quản lý thuế, đảm bảo thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.

VI. Phương pháp kê khai và nộp Lệ phí Môn bài

1. Kê khai lệ phí môn bài

⭕ Hồ sơ kê khai, biểu mẫu cần thiết:

Tờ khai lệ phí môn bài: Mẫu số 01/LPMB được ban hành kèm theo Thông tư 80/2021/TT-BTC. Đây là biểu mẫu chính để doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân kinh doanh kê khai số tiền lệ phí phải nộp.
Giấy phép đăng ký kinh doanh: Là tài liệu chứng minh tư cách pháp nhân hoặc cá nhân kinh doanh để nộp kèm hồ sơ.
Giấy tờ liên quan: Đối với doanh nghiệp, cần kèm theo quyết định thành lập chi nhánh, văn phòng đại diện (nếu có).

⭕ Hình thức kê khai:

Kê khai trực tiếp:

Người nộp lệ phí có thể nộp hồ sơ tại cơ quan thuế trực tiếp quản lý (Cục Thuế hoặc Chi cục Thuế nơi đăng ký kinh doanh).
Áp dụng với các cá nhân kinh doanh không có điều kiện kê khai trực tuyến.

Kê khai trực tuyến: Doanh nghiệp, tổ chức có thể sử dụng Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc hệ thống kê khai thuế điện tử (eTax) của Tổng cục Thuế để thực hiện khai báo và nộp lệ phí môn bài một cách thuận tiện.

2. Nộp lệ phí môn bài

⭕ Cách thức và địa điểm nộp:

Địa điểm nộp:

Cơ quan thuế quản lý trực tiếp nơi doanh nghiệp hoặc cá nhân kinh doanh đăng ký hoạt động.
Các ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng có liên kết với cơ quan thuế.

Hình thức nộp:

Nộp trực tiếp tại kho bạc nhà nước hoặc qua ngân hàng.
Nộp trực tuyến qua hệ thống eTax hoặc Cổng Dịch vụ công Quốc gia.

Phương thức thanh toán lệ phí:

Thanh toán bằng tiền mặt: Áp dụng cho hộ kinh doanh hoặc cá nhân không có tài khoản ngân hàng.
Chuyển khoản: Sử dụng tài khoản ngân hàng để chuyển tiền lệ phí đến cơ quan thuế. Hình thức này phổ biến với doanh nghiệp.
Thanh toán trực tuyến: Thanh toán qua Cổng thông tin điện tử của cơ quan thuế, liên kết với ví điện tử hoặc tài khoản ngân hàng.

VII. Các trường hợp miễn, giảm hoặc hoàn Lệ phí Môn bài

1. Miễn lệ phí môn bài

Doanh nghiệp trong năm đầu thành lập: Theo Nghị định 22/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp, hợp tác xã, chi nhánh, văn phòng đại diện thành lập mới hoặc hoạt động trở lại sau thời gian tạm ngừng được miễn lệ phí môn bài trong năm đầu tiên. Điều này nhằm hỗ trợ doanh nghiệp mới khởi nghiệp, giảm gánh nặng tài chính.

Hộ kinh doanh không có địa điểm kinh doanh cố định: Các hộ kinh doanh lưu động, kinh doanh theo mùa vụ hoặc có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm được miễn lệ phí môn bài.

2. Hoàn lệ phí môn bài

Quy trình và thủ tục cần thiết:

Trường hợp được hoàn: Người nộp lệ phí môn bài phát hiện sai sót, nộp thừa tiền hoặc thuộc diện miễn nhưng đã nộp.
Thủ tục: Nộp đơn đề nghị hoàn lệ phí môn bài (theo mẫu số 01/ĐNHT ban hành kèm Thông tư 80/2021/TT-BTC). Kèm theo các chứng từ, hóa đơn chứng minh số tiền đã nộp.
Thời gian xử lý: Trong vòng 40 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan thuế sẽ thực hiện hoàn trả số tiền thừa vào tài khoản của người nộp.

VIII. Các hành vi vi phạm và chế tài xử lý

⭕ Hành vi vi phạm thường gặp

Không kê khai, nộp lệ phí môn bài: Cá nhân, tổ chức kinh doanh không thực hiện kê khai hoặc không nộp lệ phí môn bài trong thời hạn quy định.
Kê khai sai thông tin lệ phí: Kê khai sai số vốn điều lệ, doanh thu hoặc các thông tin khác dẫn đến nộp thiếu lệ phí môn bài.

⭕ Hình thức xử phạt

Mức phạt hành chính: Không nộp hồ sơ kê khai đúng hạn: Phạt từ 2 triệu đến 5 triệu đồng tùy thuộc vào thời gian chậm nộp.
Kê khai sai thông tin: Phạt từ 500.000 đồng đến 2 triệu đồng, đồng thời phải nộp bổ sung số lệ phí còn thiếu.
Chậm nộp lệ phí môn bài: Phạt tiền lãi chậm nộp là 0,03%/ngày trên số tiền chậm nộp.
Truy thu lệ phí và lãi chậm nộp: Trường hợp không nộp hoặc kê khai sai dẫn đến thiếu tiền lệ phí, cơ quan thuế có quyền truy thu toàn bộ số tiền còn thiếu và tính lãi suất chậm nộp.

IX. Các câu hỏi thường gặp (FAQs) về Lệ phí Môn bài

⭕ Doanh nghiệp không phát sinh doanh thu có phải nộp lệ phí môn bài không?

Câu trả lời: Có. Theo quy định hiện hành, lệ phí môn bài được xác định dựa trên vốn điều lệ hoặc vốn đầu tư đã đăng ký, không phụ thuộc vào việc doanh nghiệp có phát sinh doanh thu hay không.

⭕ Chi nhánh doanh nghiệp hoạt động độc lập có phải nộp lệ phí môn bài riêng?

Câu trả lời: Có. Chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc địa điểm kinh doanh phải nộp lệ phí môn bài riêng, mức thu cụ thể là 1.000.000 đồng/năm.

⭕ Thời hạn nộp lệ phí môn bài hàng năm là khi nào?

Câu trả lời: Thời hạn nộp lệ phí môn bài hàng năm là chậm nhất ngày 30/01 của năm đó. Với doanh nghiệp mới thành lập, lệ phí môn bài phải được nộp trong vòng 30 ngày kể từ ngày đăng ký kinh doanh.

Tham khảo thêm ➔ Thuế môn bài có được tính là chi phí được trừ khi tính thuế TNDN không?

Trên đây Kế toán Lê Ánh đã chia sẻ chi tiết về Lệ phí môn bài (Thuế môn bài) đến bạn đọc, để nắm rõ những quy định cũng như cách vận dụng vào thực tế công việc các bạn có thể tham khảo thêm các khóa học: