Nguyên tắc kế toán tài khoản 515 theo thông tư 133

Để giúp cho doanh nghiệp nắm bắt kịp thời và đầy đủ các thay đổi của Thông tư 133/2016/TT-BTC, chủ động thực hiện các thay đổi nhằm tuân thủ Pháp luật Kế toán. Sau đây các kế toán trưởng của Lê Ánh xin cung cấp tới các bạn bài viết nguyên tắc kế toán tài khoản 515   để tham khảo  

Bài viết liên quan:  Cách hạch toán tài khoản 511 theo thông tư 133    

1. Nguyên tắc kế toán kế toán tài khoản 515 - Doanh thu hoạt động tài chính  

Tài khoản 515 theo Thông tư 133

a) Tài khoản 515 (TK 515)  này dùng để phản ánh doanh thu tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức,lợi nhuận được chia và doanh thu hoạt động tài chính khác của doanh nghiệp, gồm:  

– Tiền lãi: Lãi cho vay, lãi tiền gửi Ngân hàng, lãi bán hàng trả chậm, trả góp, lãi đầu tư trái phiếu, tín phiếu, chiết khấu thanh toán được hưởng do mua hàng hoá, dịch vụ;…  

– Cổ tức, lợi nhuận được chia cho giai đoạn sau ngày đầu tư;  

– Thu nhập về hoạt động đầu tư mua, bán chứng khoán ngắn hạn, dài hạn;  

– Lãi chuyển nhượng vốn khi thanh lý các khoản đầu tư góp vốn vào đơn vị khác;  

– Thu nhập về các hoạt động đầu tư khác;  

– Lãi tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ và đánh giá lại khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ cuối kỳ; lãi do bán ngoại tệ;  

– Các khoản doanh thu hoạt động tài chính khác.  

b) Đối với hoạt động mua, bán chứng khoán kinh doanh, doanh thu được ghi nhận là số chênh lệch giữa giá bán lớn hơn giá vốn, trong đó giá vốn là giá trị ghi sổ được xác định theo phương pháp bình quân gia quyền hoặc nhập trước xuất trước, giá bán được tính theo giá trị hợp lý của khoản nhận được. Trường hợp mua, bán chứng khoán dưới hình thức hoán đổi cổ phiếu (nhà đầu tư hoán đổi cổ phiếu A để lấy cổ phiếu B), kế toán xác định giá trị cổ phiếu nhận về theo giá trị hợp lý tại ngày trao đổi như sau:  

– Đối với cổ phiếu nhận về là cổ phiếu niêm yết, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa niêm yết trên thị  trường chứng khoán tại ngày trao đổi. Trường hợp tại ngày trao đổi thị trường chứng khoán không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi.  

– Đối với cổ phiếu nhận về là cổ phiếu chưa niêm yết được giao dịch trên sàn UPCOM, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa công bố trên sàn UPCOM tại ngày trao đổi. Trường hợp ngày trao đổi sàn PCOM không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi.  

– Đối với cổ phiếu nhận về là cổ phiếu chưa niêm yết khác, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá thỏa thuận giữa các bên hoặc giá trị sổ sách tại thời điểm trao đổi hoặc giá trị sổ sách tại thời điểm cuối quý trước liền kề với ngày trao đổi. Việc xác định giá trị sổ sách của cổ phiếu được thực hiện theo công thức:  

c) Đối với khoản doanh thu từ hoạt động mua, bán ngoại tệ, doanh thu được ghi nhận là số chênh lệch lãi giữa giá ngoại tệ bán ra và giá ngoại tệ mua vào.  

d) Đối với lãi tiền gửi: Doanh thu không bao gồm khoản lãi tiền gửi phát sinh do hoạt động đầu tư tạm thời của khoản vay sử dụng cho mục đích xây dựng tài sản dở dang.  

đ) Đối với tiền lãi phải thu từ các khoản cho vay, bán hàng trả chậm, trả góp:  

Doanh thu chỉ được ghi nhận khi chắc chắn thu được và khoản gốc cho vay, nợ gốc phải thu không bị phân loại là quá hạn cần phải lập dự phòng.  

e) Đối với khoản tiền lãi đầu tư nhận được từ khoản đầu tư cổ phiếu, trái phiếu thì chỉ có phần tiền lãi của các kỳ sau khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư này mới được ghi nhận là doanh thu phát sinh trong kỳ, còn khoản lãi đầu tư nhận được từ các khoản lãi đầu tư dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư đó thì ghi giảm giá gốc khoản đầu tư trái phiếu, cổ phiếu đó.  

g) Khi nhà đầu tư nhận cổ tức bằng cổ phiếu, nhà đầu tư chỉ theo dõi số lượng cổ phiếu tăng thêm trên thuyết minh BCTC, không ghi nhận giá trị cổ phiếu được nhận, không ghi nhận doanh thu hoạt động tài chính, không ghi nhận tăng giá trị khoản đầu tư vào công ty.  

h) Việc hạch toán khoản doanh thu hoạt động tài chính phát sinh liên quan đến ngoại tệ được thực hiện theo quy định tại Điều 52 Thông tư này.  

2. Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 515 – Doanh thu hoạt động tài chính  

Bên Nợ:  

– Số thuế GTGT phải nộp tính theo phương pháp trực tiếp (nếu có);  

– Kết chuyển doanh thu hoạt động tài chính thuần sang tài khoản 911 – “Xác định kết quả kinh doanh”.  

Bên Có:  

Các khoản doanh thu hoạt động tài chính phát sinh trong kỳ.  

Tài khoản 515 không có số dư cuối kỳ.  

3. Phương pháp kế toán một số giao dịch kinh tế chủ yếu  

a) Phản ánh doanh thu cổ tức, lợi nhuận được chia bằng tiền phát sinh trong kỳ từ hoạt động góp vốn đầu tư:  

- Khi nhận được thông báo về quyền nhận cổ tức, lợi nhuận từ hoạt động đầu tư, ghi:  

Nợ Tài khoản 138   - Phải thu khác  

Có Tài khoản 515 - Doanh thu hoạt động tài chính.  

- Trường hợp nếu cổ tức, lợi nhuận được chia bao gồm cả khoản lãi đầu tư dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư đó thì doanh nghiệp phải phân bổ số tiền lãi này, chỉ có phần tiền lãi của các kỳ mà doanh nghiệp mua khoản đầu tư này mới được ghi nhận là doanh thu hoạt động tài chính, còn khoản tiền lãi dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư đó thì ghi giảm giá trị của chính khoản đầu tư trái phiếu, cổ phiếu đó, ghi:  

Nợ TK 138 - Phải thu khác (tổng số cổ tức, lợi nhuận thu được)  

Có các TK 121, 221, 222, 228 (phần cổ tức, lợi nhuận dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư)  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính (phần cổ tức, lợi nhuận của các kỳ sau khi doanh nghiệp mua khoản đầu tư này).  

b) Định kỳ, khi có bằng chứng chắc chắn thu được khoản lãi cho vay (bao gồm cả lãi trái phiếu), lãi tiền gửi, lãi trả chậm, trả góp, ghi:  

Nợ TK 138 - Phải thu khác  

Nợ các TK 121, 128 (nếu lãi cho vay định kỳ được nhập gốc)  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính.  

Bằng chứng chắc chắn thu được các khoản phải thu này bao gồm:  

- Khoản phải thu gốc không bị coi là nợ khó đòi thuộc đối tượng phải trích lập dự phòng hoặc nợ không có khả năng thu hồi, không thuộc diện bị khoanh nợ, giãn nợ;  

- Có xác nhận nợ và cam kết trả nợ của bên nhận nợ;  

- Các bằng chứng khác (nếu có).  

c) Khi nhượng bán hoặc thu hồi các khoản đầu tư tài chính, ghi:  

Nợ các TK 111, 112, 131…  

Nợ TK 635 - Chi phí tài chính (nếu bán bị lỗ)  

Có các TK 121, 221, 222, 228  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính (nếu bán có lãi).  

d) Trường hợp hoán đổi cổ phiếu, kế toán doanh nghiệp   căn cứ giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về và giá trị ghi sổ của cổ phiếu mang đi trao đổi, ghi  

Nợ các TK 121, 228 (chi tiết cổ phiếu nhận về theo giá trị hợp lý)  

Nợ TK 635 - Chi phí tài chính (chênh lệch giữa giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về nhỏ hơn giá trị ghi sổ của cổ phiếu mang đi trao đổi)  

Có các TK 121, 228 (cổ phiếu mang đi trao đổi theo giá trị ghi sổ)  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính (chênh lệch giữa giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về lớn hơn giá trị ghi sổ của cổ phiếu mang đi trao đổi).  

đ) Kế toán bán ngoại tệ, ghi:  

Nợ các TK 111 (1111), 112 (1121) (tỷ giá thực tế bán)  

Nợ TK 635 - Chi phí tài chính (số chênh lệch giữa tỷ giá thực tế bán nhỏ hơn tỷ giá trên sổ kế toán).  

Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (theo tỷ giá trên sổ kế toán)  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính (số chênh lệch tỷ giá thực tế bán lớn hơn tỷ giá trên sổ kế toán).  

e) Khi mua vật tư, hàng hoá, TSCĐ, dịch vụ, chi trả các khoản chi phí bằng ngoại tệ, nếu tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh lớn hơn tỷ giá trên sổ kế toán các TK 111, 112, ghi:  

Nợ các TK liên quan 151,152,153,156,157…(Theo tỷ giá giao dịch thực tế)  

Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá ghi sổ kế toán TK 111, 112)  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính (lãi tỷ giá hối đoái).  

g) Khi thanh toán nợ phải trả bằng ngoại tệ, nếu tỷ giá trên sổ kế toán các TK 111, 112 nhỏ hơn tỷ giá trên sổ kế toán của các TK Nợ phải trả, ghi:  

Nợ các TK 331, 341... (tỷ giá trên sổ kế toán)  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính (lãi tỷ giá hối đoái)  

Có các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá trên sổ TK 111, 112).  

h) Khi thu được tiền nợ phải thu bằng ngoại tệ, nếu tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm thu tiền cao hơn tỷ giá ghi sổ kế toán của các TK phải thu, ghi:  

Nợ các TK 111 (1112), 112 (1122) (tỷ giá giao dịch thực tế)  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính (lãi tỷ giá hối đoái)  

Có các TK 131, 136, 138... (tỷ giá trên sổ kế toán).  

i) Khi bán sản phẩm, hàng hoá theo phương thức trả chậm, trả góp thì ghi nhận doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của kỳ kế toán theo giá bán trả tiền ngay, phần chênh lệch giữa giá bán trả chậm, trả góp với giá bán trả tiền ngay ghi vào tài khoản 3387 "Doanh thu chưa thực hiện", ghi:  Học kế toán ở đâu tốt  

Nợ các TK 111, 112, 131, ...  

Có TK 511- Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (theo giá bán trả tiền ngay chưa có thuế GTGT)  

Có TK 3387 - Doanh thu chưa thực hiện (phần chênh lệch giữa giá bán trả chậm, trả góp và giá bán trả tiền ngay chưa có thuế GTGT)  

Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp.  

- Định kỳ, xác định và kết chuyển doanh thu tiền lãi bán hàng trả chậm, trả góp trong kỳ, ghi:  

Nợ TK 3387 - Doanh thu chưa thực hiện  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính.  

k) Hàng kỳ, xác định và kết chuyển doanh thu tiền lãi đối với các khoản cho vay hoặc mua trái phiếu nhận lãi trước, ghi:  

Nợ TK 3387 - Doanh thu chưa thực hiện  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính.  

l) Số tiền chiết khấu thanh toán được hưởng do thanh toán tiền mua hàng trước thời hạn được người bán chấp thuận, ghi:  

Nợ TK 331 - Phải trả cho người bán  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính.  

m) Cuối kỳ, kế toán kết chuyển toàn bộ khoản lãi chênh lệch tỷ giá hối đoái đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ vào doanh thu hoạt động tài chính, ghi:  

Nợ TK 431 – Chênh lệch tỷ giá hối đoái  

Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính.  

n) Cuối kỳ kế toán, kết chuyển doanh thu hoạt động tài chính để xác định kết quả kinh doanh, ghi:  

Nợ Tài khoản   515 - Doanh thu hoạt động tài chính  

Có TK 911 - Xác định kết quả kinh doanh.  

Trên đây là hướng dẫn chi tiết cách hạch toán tài khoản 515 theo Thông tư 133/2016/TT-BTC. Mong bài viết trên của kế toán Lê Ánh có ích cho bạn đọc.  

Để hiểu rõ và nắm bắt được đầy đủ và chính xác các nghiệp vụ kế toán trong doanh nghiệp cần làm bạn nên tham khảo khóa học kế toán tổng hợp. Trung tâm Rất nhiều kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn hữu ích sẽ được chính các Kế toán trưởng giỏi truyền đạt cho các bạn trong khóa học Kế toán thực hành này. Mời các bạn tìm hiểu thông tin về  Khóa học Kế toán tổng hợp thực hành.